ئەمە وەڵامێکی بەپەلەیە لەسەر مونازەڕەکەی دکتۆر صدیق و ئەبو محمد سنەیی

ئەمە وەڵامێکی بەپەلەیە لەسەر مونازەڕەکەی دکتۆر صدیق و ئەبو محمد سنەیی... کە پرسیارێکی لە دکتۆر کرد کەوا ئیمامی شافیعی دەڵێ دروستە سەربڕاوێک بخۆی کە ناوی خوای لەسەر نەگوترابێ، ئەمەش پێچەوانەی ئایەتە، ئەمە بە ڕەئی خۆی وای لێکداوەتەوە، هەرچەندە پێم باش نەبوو دکتۆر مونازەڕەی لەگەڵ بکات چونکە ئەو لەزمانی زانست تێناگات... هەندێ شتی اصولی بۆ ڕوون کردەوە بەس بێ سوود بوو...نەک هەر ئەو بابەتە هەموو مونازەڕەکە تەنیا کات کوشتن بوو... لێرەدا وەڵامی سنەیی دەدەینەوە.....

بەڕێزەکەم تەفسیری ئایەتەکەی بەڕێزتان کەدەڵێن شافیعی وای گوتووە هەر خودی ئیمامی شافیعی ئایەتەکەی حەمل کردیتە سەر ئایەتی تر بەوی تەفسیری کردووە، وە حەملی کردیتە سەر سوننەش کە بەوی تەفسیری کردووە.

ئەمە خوڵاسەی خودی مەزهەبی شافیعیە کە وازهێنانی بسم اللە بەئەنقەست کەڕاهیەتی هەیە، بەڵام لەگەڵ هەندێش حەڕامی نەکردووە، وە سوننەتە ناوی خوا ببردرێ، بەڵکوو لەئایەتی تردا هاتووە کە سەربڕاوی ئەهلی کیتابی بەجائیزی داناوە لەکاتێکدا بەزۆری عادەتیان وایە کەناوی خوا لەسەری ناهێنن، وەهەروەها سەروەرمان فەرمانی کردووە بەخواردنی ئەو سەربڕاوەی کە کەسەکە شەکی هەیە ئایە ناوی خوای لەسەر بردراوە یاننا؟ جا ئەگەر ناوی خوا بردن لەسەر سەربڕاو شەڕتبوایە ئەوە بۆ کەسی خاوەن گومان بەحەڵاڵی نەدەزانی. وە هەروەها ئوممەت لەسەر ئەوەش یەکدەنگن کە سەربڕاوی دەستی موسڵمانان دروستە بخورێ ئەگەرهاتوو ناوی خوای لەسەر نەبردرا، وەپێشی فاسق نابێ. ئەمەش وتەکانی شێخی شافیعیەکان شێخولئیسلام ئیبن و حەجەری هەیتەمی رحمە اللە: " وَعِنْدَ الْإِصَابَةِ (بِسْمِ اللَّهِ)
وَالْأَفْضَلُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ، وَلَا يُقَالُ: الْمَقَامُ لَا يُنَاسِبُ الرَّحْمَةَ؛ لِأَنَّ تَحْلِيلَ ذَلِكَ لَنَا غَايَةٌ فِي الرَّحْمَةِ بِنَا، وَمَشْرُوعِيَّةُ ذَلِكَ فِي الْحَيَوَانِ رَحْمَةٌ لَهُ لِمَا فِيهِ مِنْ سُهُولَةِ خُرُوجِ رُوحِهِ، وَإِنَّمَا كُرِهَ تَعَمُّدُ تَرْكِ التَّسْمِيَةِ، وَلَمْ يَحْرُمْ؛ لِأَنَّهُ تَعَالَى أَبَاحَ ذَبَائِحَ الْكِتَابِيِّينَ، وَهُمْ لَا يُسَمُّونَ غَالِبًا، وَقَدْ أَمَرَ - صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ - فِيمَا شُكَّ أَنَّ ذَابِحَهُ سَمَّى أَمْ لَا بِأَكْلِهِ فَلَوْ كَانَتْ التَّسْمِيَةُ شَرْطًا لَمَا حَلَّ عِنْدَ الشَّكِّ، وَالْمُرَادُ بِمَا لَمْ يُذْكَرْ اسْمُ اللَّهِ عَلَيْهِ فِي الْآيَةِ مَا ذُكِرَ عَلَيْهِ اسْمُ الصَّنَمِ بِدَلِيلِ {وَإِنَّهُ لَفِسْقٌ} [الأنعام: ١٢١] ؛ إذْ الْإِجْمَاعُ مُنْعَقِدٌ عَلَى أَنَّ مَنْ أَكَلَ ذَبِيحَةَ مُسْلِمٍ لَمْ يُسْمَ عَلَيْهَا لَيْسَ بِفَاسِقٍ فَلَا فَرْقَ"

ئەمەش وتەی شەڕوانیە لەسەر وتەکانی ئیبن و حەجەر...بەڵگەکانیشی هێناوە...

"[حاشية الشرواني] فَرْقَ فِي النِّهَايَةِ إلَّا قَوْلَهُ: غَالِبًا، وَالْمُرَادُ، وَإِلَى قَوْلِهِ: وَلَوْ ذَبَحَ مَأْكُولًا فِي الْمُغْنِي إلَّا قَوْلَهُ: فَلَا فَرْقَ إلَى، وَيُسَنُّ، وَقَوْلَهُ: وَيَأْتِي إلَى الْمَتْنِ (قَوْلُهُ: وَإِنَّمَا كُرِهَ إلَخْ) عِبَارَةُ الْمُغْنِي، وَلَا يَجِبُ فَلَوْ تَرَكَهَا عَمْدًا، أَوْ سَهْوًا حَلَّ، وَقَالَ أَبُو حَنِيفَةَ إنْ تَعَمَّدَ لَمْ يَحِلَّ، وَأَجَابَ أَئِمَّتُنَا بِقَوْلِهِ تَعَالَى {حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَالدَّمُ} [المائدة: ٣] إلَى قَوْلِهِ: إلَّا مَا ذَكَّيْتُمْ فَأَبَاحَ الْمُذَكَّى، وَلَمْ يَذْكُرْ التَّسْمِيَةَ، وَبِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَى أَبَاحَ ذَبَائِحَ أَهْلِ الْكِتَابِ بِقَوْلِهِ تَعَالَى {وَطَعَامُ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ حِلٌّ لَكُمْ} [المائدة: ٥] ، وَهُمْ لَا يُسَمُّونَ غَالِبًا فَدَلَّ عَلَى أَنَّهَا غَيْرُ وَاجِبَةٍ اهـ."

من كتاب: تحفة المحتاج في شرح المنهاج وحواشي الشرواني والعبادي